بیمارستان قلب شهید رجائی - خدمات بالینی ما-اسکن هسته ای

دوشنبه 3 دى 1403

پیوندهای اصلی
پیوندهای مفید

خدمات بالینی ما

اسکن هسته ای

پزشکی هسته ای

بخش پزشکی هسته ای این مرکز با دارا بودن یک دستگاه Dual Headو دو دستگاه SPECT-CTو نیز یک دستگاه سنجش تراکم استخوان با همکاری متخصصین پزشکی هسته ای و پرتو کاران مجرب، کلیه اسکن های رایج و به ویژه اسکن های قلبی را انجام می دهد.

از جمله اقدامات این بخش به موارد زیر می توان اشاره کرد:

- اسکن میوکارد در حال استراحت و ورزش

- اسکن فضای عروقی با کمک گلبول قرمز نشان دار

- اسکن مغز

- اسکن پاراتیرویید و تیرویید

- اسکن مجاری صفراوی

- اسکن تشخیص خونریزی از مجاری گوارشی

- اسکن ریه

- اسکن UBIبرای تشخیص برخی عفونت ها

- سنجش تراکم استخوان

این بخش با دارا بودن SPECT-CT از معدود مراکزی است که از CT در کنار SPECT برای تعیین دقیق ضایعه و نیز کاهش خطاهای ناشی از جذب اشعه توسط بافت نرم استفاده می کند.

تصویربرداری هسته ای

تصویربرداری یا اسکن هسته‌ای، تکنیکی است که با استفاده از مقادیر بسیار اندک و بی‌خطری از تشعشع در بدن، تصاویر بسیار دقیقی از قلب و فعالیت آن به ما می‌دهد. مقادیر بسیار اندکی از ماده رادیواکتیو معروف به رادیونوکلئیدها وارد گردش ‌خون می‌شوند. رادیونوکلئیدها به گلبول‌های قرمز خون می‌چسبد و به همراه آنها در قلب و عضلات قلب گردش می‌کنند. یک دوربین مخصوص پرتوگاما، که به تشعشع بازگشتی از رادیونوکلوئیدها حساس است پرتوی گاما را دریافت می‌نماید و تصویری از قلب می‌سازد که در یک مونیتور نمایش داده می‌شود. تصویر موجود در مانیتور معمولاً چاپ می شود و در اختیار بیمار قرار می گیرد.
پزشک می‌تواند هم عضله قلب و هم گردش خون را مطالعه کند. روش‌های تصویربرداری هسته‌ای اغلب همراه با یک استرس تست و تزریق تالیوم انجام می‌شوند. ایزوتوپ هسته‌ای در خون جریان می‌یابد و ممکن است برخی از نواحی قلب یعنی جاهایی‌که میزان خون اندکی دارند، دیده نشوند. به این نقاط، لکه‌های سرد یا نقص در پرفوزیون (جریان خون) گفته می‌شود.

استرس تست تالیوم

استرس تست تالیوم، نشان می‌دهد که در طی ورزش، چگونه خون در عضله قلب جاری می‌شود. استرس تست تالیوم هرگونه کاهش جریان خون در قسمت‌های مختلف قلب در اثر انسداد سرخرگ کرونری را نشان می‌دهد و در ارزیابی عوارض پس از حمله قلبی، بررسی تاثیر روش‌های به کار رفته به منظور گشودن سرخرگ‌های کرونری و بررسی سایر علت‌های درد قفسه سینه به‌ کار می‌رود.
به این بررسی همچنین اسکن پرفوزیون (پرفوزیون عبارتست از جریان خون در یک اندام یا بافت خاص) یا استرس تست ایزوتوپی نیز گفته می‌شود (تالیوم و تکنسیوم دو تا از شایع‌ترین ایزوتوپ‌ها یا مواد رادیواکتیو مورد استفاده در این‌گونه بررسی‌ها می‌باشند).
همانند سایر روش‌های اسکن هسته‌ای، تالیوم یا یک ماده ردیاب دیگر به جریان خون تزریق شده و از طریق جریان خون به قلب می‌رود و از آنجا وارد سلول‌های عضلانی قلب می‌شود. تصاویر حاصل از اسکن نشان می‌دهند که چه قدر خون وارد قسمت‌های مختلف قلب می‌شود. اگر خون‌رسانی در قسمت خاصی از قلب کاهش یافته باشد، این یافته نشان‌دهنده انسداد سرخرگ کرونری می‌باشد. اگر خون به قسمتی از عضله قلب وارد نشود احتمالا آن قسمت بافت مرده (اسکار ) ناشی از حمله پیشین قلبی می‌باشد. جریان خون در زمان استراحت و بعد از استرس ایجاد شده توسط دارو با هم مقایسه می‌شود. این بررسی نباید در طی دوران حاملگی انجام شود.

نحوه انجام تست تالیوم

استرس تست تالیوم، مانند هر استرس تست دیگری آمادگی لازم دارد. 3 تا 4 ساعت قبل از انجام تالیوم اسکن، از خوردن و آشامیدن بپرهیزید. لباس و کفشی بپوشید که در حین حرکات روی تردمیل راحت باشید، برای مثال می‌توانید از کفش‌های ورزشی یا کفش‌های مخصوص دویدن استفاده نمایید. اگر از داروی خاصی استفاده می‌کنید به خصوص اگر دیابت دارید و انسولین مصرف می‌کنید حتماً با پزشک خود در این باره مشورت نمایید. درمورد افرادی‌که قادر به ورزش کردن نیستند، تالیوم اسکن را می‌توان بعد از تزریق داروی لازم برای شبیه‌سازی حرکات ورزشی، انجام داد. ممکن است انجام تالیوم اسکن، چندین ساعت طول بکشد.
در زمان تست، یک تکنسین الکترودهایی را روی قفسه سینه شما نصب خواهدکرد که به یک مونیتور قلب وصل می‌باشند. ضربان قلب و فشار خون اندازه‌گیری می‌شوند و سپس شما بر روی یک تردمیل قرار می‌گیرید. بعد از قرار گرفتن بر روی تردمیل، به تدریج سرعت تردمیل افزایش می‌یابد تا اینکه به حداکثر میزان ممکن برسد. سپس به شما تالیوم (یا یک ایزوتوپ دیگر) تزریق می‌شود. ریتم قلب شما به طور مداوم کنترل می‌شود و فشارخونتان به صورت دوره‌ای اندازه‌گیری می‌شود. سپس بر روی یک میز مجهز به دوربین گاما دراز می‌کشید و تکنسین درحالیکه قلبتان به شدت در حال فعالیت است، از آن عکس می‌گیرد. ممکن است لازم باشد که یک موقعیت را برای چندین دقیقه حفظ نمایید، مثلا ممکن است مجبور شوید بازویتان را بر روی سرتان به مدت چند دقیقه نگه دارید.
بعد از اتمام قسمت ورزشی تالیوم اسکن، مطب یا آزمایشگاه را به مدت 3یا 4 ساعت ترک می‌نمایید. می‌توانید بروید چیزی بخورید یا بنوشید (نوشیدنی‌های فاقد کافئین یا شکلات). وقتیکه برگشتید، دوباره بر روی میز و در زیر دوربین گاما دراز می‌کشید تا درحالت استراحت نیز از قلب شما عکس گرفته شود. تالیوم در بدن شما حرکت کرده است و اکنون قابل رویت است. درازکشیدن در این قسمت از تالیوم اسکن بسیار مهم است، و ممکن است بین 10 تا 20 دقیقه طول بکشد. برای برخی افراد دراز کشیدن بر روی یک میز سفت دشوار است، ولی در عمل این کار دردی ندارد. بعد از اتمام تالیوم اسکن، فعالیت‌های معمولی خود را از سر می‌گیرید و هرچه که می‌خواهید می‌خورید و می‌آشامید.
برخی از مراکز، اول اسکن در حالت استراحت را انجام می‌دهند و سپس اسکن قلب پس از ورزش را انجام می‌دهند. تالیوم اسکن به هیچ وجه نباید در طی حاملگی انجام شود.

نحوه تفسیر نتایج

ظرف مدت چند روز نتایج تالیوم اسکن به دست شما می‌رسد. در حالت معمولی نتایج یک تالیوم اسکن به شرح زیر می‌باشد:
• اگر نتایج اسکن در حالت استراحت و پس از ورزش طبیعی باشند، نتیجه گرفته می‌شود که میزان جریان خون سرخرگ‌های کرونری به عضلات قلب کافی است.
• اگر جریان ‌خون درحالت استراحت طبیعی باشد، ولی در طول ورزش طبیعی نباشد (یعنی نقص در خون‌رسانی یا پرفوزیون)، نتیجه گرفته می‌شود که قسمتی از عضلات قلب در طی فعالیت شدید، خون کافی دریافت نمی‌کند و احتمالاً یکی از سرخرگ‌های کرونری مسدود شده است.
• اگر جریان خون قسمتی از عضلات قلب، درحالت استراحت کاهش یابد و در طول ورزش بدتر هم بشود، نتیجه گرفته می‌شود که بخشی از عضلات قلب، در تمام اوقات با کاهش خون‌رسانی مواجه است.
• اگر هیچ گونه تالیومی در هر دو حالت استراحت و پس از ورزش در عضله قلب مشاهده نشود (که اصطلاحا نقص تثبیت شده نامیده می شود Fixed-Defect)، نتیجه گرفته می‌شود که احتمالاً قبلا یک حمله قلبی اتفاق افتاده و قسمتی از بافت قلب مرده است و به جای آن بافت اسکار تشکیل شده است.